Từ các ca khúc nổi tiếng như Thôi, Ảo ảnh, Những bước chân âm thầm, Kim, 60 năm cuộc đời… đến bút hiệu Y Vân đều có những câu chuyện thú vị đằng sau.
Mối tình đầu và bút hiệu Y Vân
Y Vân có nghĩa là "Yêu Vân", tên của tiểu thư Tường Vân - người yêu và là mối tình đầu tiên của cố nhạc sĩ Y Vân.
Y Vân tên thật là Trần Tấn Hậu. Ông chọn bút hiệu Y Vân từ khi chuyện tình giữa ông và cô Tường Vân tan vỡ.
Vào một đêm Giáng sinh ở Hà Nội, chàng thanh niên 20 tuổi Trần Tấn Hậu đi lang thang cùng với người bạn. Qua cửa Nhà thờ Lớn, chàng bất ngờ gặp một cô gái mặc áo dài vàng và trái tim như ngừng đập trước nhan sắc của nàng. Nhưng rồi nàng mất hút trong đám đông.
Một hôm, anh ghé vào hiệu sách, chưa kịp mua thì thấy cô áo vàng lần nọ bước vào tiệm đàn bên cạnh. Thế là chàng bỏ luôn hiệu sách, tót qua tiệm đàn giả vờ hỏi mua sách nhạc, lân la đến bên nàng rồi làm quen bằng cách nhiệt tình hướng dẫn đồng thời chọn mua cho nàng cây đàn tốt nhất. Sau đó, người bạn tên Kỳ giới thiệu anh đến nhà một gia đình giàu có để anh dạy đàn cho con gái nhà này. Bất ngờ thay, cô gái ấy chính là nàng.
Giữa họ hé nở một mối tình thơ mộng. Khi gia đình biết được giữa con gái và anh nhạc sĩ nghèo đang nảy sinh tình cảm thì tìm cách ngăn cản. Tường Vân nghe lời cha mẹ đi Pháp du học, bỏ lại anh nhạc sĩ nghèo đau khổ.
Chàng đã sáng tác ca khúc Tình ta nở giữa mùa đông tặng người yêu. Bản nhạc được ký tên “Y Vân” và giải thích “Y Vân có nghĩa là... yêu Vân”. Sau này, nhạc sĩ còn sáng tác thêm một số ca khúc đầy tâm sự cho mối tình đẹp và ngắn ngủi này như Đò nghèo, Nhạt nắng...
Bà Minh Lâm – vợ của cố nhạc sĩ cho biết, hiện bà vẫn đang lưu giữ hai bức thư tình mà cô tiểu thư Tường Vân viết cho ông. Bà trân trọng quá khứ của chồng không một chút hờn ghen.
Nhạc sĩ Y Vân thời trai trẻ với mối tình đầu ở Hà Nội
Mảnh khăn tang cho cuộc tình đơn phương
Y Vân lập gia đình năm 1963, lúc này anh là trưởng ban nhạc Y Vân danh tiếng ở Sài Gòn. Một buổi trưa, khi Y Vân bước ra từ đài phát thanh thì có một chú bé chạy đến mời anh vào quán nước bên cạnh. Trong quán, một thiếu nữ xinh đẹp đã ngồi chờ sẵn. Chú bé giới thiệu đó là chị của mình, tên Huyền, đang là sinh viên Đại học Văn khoa Sài Gòn. Huyền có đôi mắt to, đen và buồn. Trên bâu áo của nàng có chít một mảnh tang đen. Theo phép xã giao anh ngỏ lời chia buồn. Nhưng cô gái lắc đầu, buồn bã: “Em đâu có người thân nào qua đời. Mảnh tang này là dành cho mối tình của em đó!”. Y Vân sượng sùng, đành chỉ ngồi nói chuyện bâng quơ một lát rồi viện cớ cáo từ.
Hai hôm sau, Y Vân tìm đến nhà Huyền theo địa chỉ cô đã cho. Huyền không có nhà. Cậu em trai cho biết họ là con của một địa chủ tiếng tăm ở Long An, được gia đình gửi lên Sài Gòn trọ học. Huyền rất thích âm nhạc và ca hát, đặc biệt là thích nhạc của tác giả Y Vân. Suốt ngày Huyền chỉ ôm đàn và hát nhạc Y Vân.
Việc học bê trễ, thấy vậy, ông bố đã bắt hai chị em về quê, ép Huyền lấy chồng. Huyền quyết liệt từ chối. Bẽ mặt với nhà trai, ông bố đăng báo từ con. Huyền đau khổ, trút tâm sự với em trai rằng đã yêu nhạc sĩ Y Vân. Sau khi bàn tính, hai chị em trốn nhà lên Sài Gòn, Huyền phải tìm việc làm để mưu sinh và nuôi hy vọng có ngày sẽ được cùng người trong mộng kết tóc se tơ. Sau nhiều lần dò hỏi, biết chắc nhạc sĩ Y Vân đã có gia đình, Huyền làm một mảnh tang đen, luôn đeo nó trên bâu áo.
Nhưng lòng nàng lúc nào cũng tơ tưởng đến nhạc sĩ tài hoa. Nàng đã nhờ em trai tìm cách cho nàng gặp anh để nói với anh điều này. Nhưng khi gặp, nàng lại không dám nói.
Từ câu chuyện của nàng mà ca khúc Ảo ảnh được ra đời từ đó: “...Những ân tình em đong bằng nước mắt. Khóc cho đầy hai chữ tình yêu. Phấn hương nồng anh xem tựa tấm áo, đã thay màu ân ái từ lâu. Những neo thuyền yêu thương thường dễ đứt, khiến bao chiều trên bến tịch liêu. Vắng con tàu sân ga thường héo hắt. Thiếu em lòng anh thấy quạnh hiu...”.
Bài nhạc gốc Ảo ảnh của cố nhạc sĩ Y Vân
Cưới vợ đầu chỉ sau 5 tháng quen nhau
Một người bạn thân của nhạc sĩ Y Vân đã mai mối anh với một cô gái tên Như Hường. Cô không mê nhạc mà chỉ thích thơ. Y Vân về nói chuyện với mẹ. Bà cụ thân hành qua nhà cô để xem mặt. Để tìm hiểu về cô dâu tương lai, bà xin phép xuống nhà dưới đi vệ sinh nhưng mục đích chính là xem thử bếp nước như thế nào. Bà về nói rằng: “Được lắm! Bếp nước gọn gàng sạch sẽ”.
Năm 1959, nhạc sĩ Y Vân kết hôn lần thứ nhất với bà Như Hường chỉ sau 5 tháng quen nhau. Họ có với nhau 4 người con. Người nhạc sĩ tài hoa đã sáng tác hai ca khúc Biển sầu và Người vợ hiền tặng bà Như Hường, như một tỏ bày cụ thể tình yêu, lòng trân trọng của ông dành cho bà.
Nhạc sĩ Y Vân và ban nhạc của mình trong thập niên 60, lúc này ông đã cưới bà Như Hường
Người vợ hai và mối tình tri kỉ
Hơn mười năm sau, tức năm 1970, với sự hy sinh hiếm có, bà Như Hường đã đi cưới vợ cho nhạc sĩ Y Vân. Người vợ thứ hai của ông, không ai khác chính là em con cô, con cậu với bà Như Hường – bà Trần Thị Minh Lâm. (Cha của bà Minh Lâm là em trai của mẹ bà Như Hường). Do cảm thông trước mối tình mãnh liệt của cô em gái nên bà Hường có quyết định trên, mặc cho gia đình khi ấy phản đối dữ dội. Điều đáng nói là hai chị em rất hòa thuận và yêu thương nhau, gia đình trong ấm, ngoài êm. Có lẽ, họ xác định rất rõ, họ đứng sau một người đàn ông tài hoa, lận đận nên không có điều gì quý giá hơn bằng sự cảm thông sâu sắc từ trái tim của những người vợ.
Bà Minh Lâm, vợ cố nhạc sĩ Y Vân tâm sự: “Mấy mươi năm chung sống, hai vợ chồng tôi chưa một lần to tiếng. Tôi với ông như hai người bạn tri kỉ và thấu hiểu tâm can của nhau. Có những hôm chúng tôi trò chuyện thâu đêm suốt sáng. Ông là người rất thật thà và chung thủy, yêu thương vợ con”.
Bà cho biết, những bản nhạc của ông được người đời thêu dệt thành những mối tình đâu đó, thật ra là những rung cảm thường tình của một tâm hồn nghệ sĩ. Không hẳn phải có tình yêu với một người nào đó mới sáng tác ra những bài hát hay, có khi ông xúc cảm trước một câu chuyện tình nào đó mà ông bắt gặp, rồi làm chất liệu cho sáng tác mà thôi.
Bản nhạc gốc bài Những bước chân âm thầm của cố nhạc sĩ Y Vân được bà Minh Lâm - vợ ông lưu giữ cẩn thận. Ngoài những bản nhạc gốc và kỉ vật của chồng, hai bức thư tình mà cô tiểu thư Tường Vân gởi cho ông thời còn trai trẻ cũng được bà cất giữ cho đến ngày hôm nay.
Những câu chuyện tình yêu trong nhạc Y Vân sẽ được tái hiện trên sân khấu Sol Vàng chủ đề Y Vân 60 năm cuộc đời, diễn ra vào lúc 20g ngày 8/8 tại nhà hát Hòa Bình. Đêm nhạc có sự tham gia của các ca sĩ nổi tiếng: Hương Lan, Thái Châu, Đàm Vĩnh Hưng, Ngọc Anh, Đông Đào, Dương Triệu Vũ, Tuấn Hiệp, nhóm Nam Việt…